فهرست مطالب
امروزه، دنیای فناوری و برنامه‌نویسی به‌قدری گسترده شده است که مفاهیم متنوع و گاه پیچیده‌ای در آن مطرح می‌شوند. یکی از این مفاهیم کلیدی و مهم، «اسکریپت» (Script) است. بسیاری از افرادی که تازه وارد حوزه‌ی برنامه‌نویسی می‌شوند یا حتی توسعه‌دهندگانی که در حال پیشرفت در مسیر حرفه‌ای خود هستند، ممکن است با این پرسش مواجه شوند که “اسکریپت چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟”.
هدف این مقاله، پاسخ دقیق به این پرسش و ارائه‌ی توضیحاتی جامع در مورد زبان‌های اسکریپتی، کاربردها، مزایا، معایب و نحوه‌ی ورود به این حیطه از برنامه‌نویسی است.
در ادامه، با تشریح مفاهیم پایه تا جزئیات تخصصی‌تر، شما را با اهمیت استفاده از اسکریپت‌ها و دلایل محبوبیت روزافزون آن‌ها در حوزه‌ی فناوری آشنا خواهیم کرد. همچنین خواهیم دید که زبان‌های اسکریپت چه ویژگی‌ها و قابلیتی دارند و در چه زمینه‌هایی می‌توانند به شما کمک کنند. پس اگر به دنبال راهی ساده و مؤثر برای نوشتن کد، توسعه‌ی وب‌سایت، ساخت برنامه‌ی موبایل و مواردی از این دست هستید، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه اکادمی یاسان بمانید.
اسکریپت چیست؟
احتمالاً تا به حال کلمه‌ی اسکریپت را زیاد شنیده‌اید. اما اسکریپت در دنیای برنامه‌نویسی دقیقاً به چه معناست؟ در ساده‌ترین تعریف، اسکریپت مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های برنامه‌نویسی است که به‌صورت خط به خط اجرا می‌شوند و عمدتاً برای انجام وظایف خاص یا خودکارسازی یک فرآیند به کار می‌روند. برخی اسکریپت‌ها آن‌قدر ساده هستند که با چند خط کد، یک تسک (Task) را به طور خودکار برای شما انجام می‌دهند؛ اما برخی دیگر می‌توانند بسیار پیشرفته و پیچیده باشند و در توسعه‌ی وب‌سایت‌های بزرگ، بازی‌های کامپیوتری، پردازش‌های سرور و حتی برنامه‌های موبایل کاربرد پیدا کنند.
تمایزی که بین زبان‌های اسکریپت و زبان‌های برنامه‌نویسی سنتی مطرح می‌شود، اغلب در نحوه‌ی اجرا و تفسیر کد است. زبان‌های اسکریپت معمولاً به‌صورت تفسیری (Interpreter-based) عمل می‌کنند؛ یعنی به‌جای این‌که ابتدا تمام کد به زبان ماشین کامپایل شود، هر خط از کد در لحظه خوانده و اجرا می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که فرآیند توسعه‌ی برنامه و عیب‌یابی راحت‌تر گردد. در برابر آن، زبان‌های کامپایل‌شونده برای اجرای هر برنامه، نیاز به یک مرحله‌ی کامپایل دارند که باعث افزایش سرعت اجرای نهایی کد اما گاهی دشواری بیشتر در فرآیند توسعه می‌شود.
زبان‌های اسکریپت در ابتدا برای کارهای ساده و کوتاه مانند کنترل برخی تنظیمات سیستم‌های یونیکس یا خودکار کردن وظایف مدیریتی به وجود آمدند؛ اما به مرور زمان، با قدرتمندتر شدن و افزایش امکانات آن‌ها، از حوزه‌ی سیستم عامل فراتر رفتند و امروز در بسیاری از جنبه‌های توسعه نرم‌افزار، به‌ویژه در حوزه‌ی وب و شبکه، یکی از انتخاب‌های اصلی برنامه‌نویسان محسوب می‌شوند.
کاربردهای زبان برنامه نویسی اسکریپت
زبان‌های اسکریپت قابلیت‌های گسترده‌ای را در اختیار توسعه‌دهندگان می‌گذارند. از توسعه صفحات وب گرفته تا ساخت بازی‌های ویدیویی، این زبان‌ها به خاطر سادگی و انعطاف‌پذیری بالا در انواع پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین کاربردهای این زبان‌ها اشاره می‌کنیم.
توسعه صفحات وب
یکی از نخستین و برجسته‌ترین کاربردهای زبان‌های اسکریپت، توسعه‌ی صفحات وب است. در واقع، هر وب‌سایتی که باز می‌کنید، احتمال بسیار بالایی دارد که حداقل بخشی از آن با استفاده از یک زبان اسکریپتی نوشته شده باشد. برای مثال، جاوااسکریپت (JavaScript) در سمت کلاینت (مرورگر) عملاً استانداردی برای پویانمایی صفحات وب و ایجاد تعامل با کاربران شده است. با همین زبان، می‌توانید از صحت فرم‌ها اطمینان حاصل کنید، به کلیک‌ها واکنش نشان دهید، داده‌ها را از سرور بارگیری کنید و صفحات را بدون نیاز به رفرش کردن، پویا و زنده نگه دارید.
سکوی وب بسیار پویا است و زبان‌های اسکریپت نقش مهمی در برآورده کردن انتظارات کاربران امروزی از یک تجربه‌ی آنلاین سریع و تعاملی دارند. برای مثال، Angular، React و Vue.js همگی فریم‌ورک‌ها و کتابخانه‌هایی هستند که بر پایه‌ی جاوااسکریپت ساخته شده‌اند و به شکل گسترده‌ای در توسعه‌ی Front-end به کار می‌روند.
ساخت وب‌سایت‌های متحرک
زبان‌های اسکریپت نظیر JavaScript یا حتی کتابخانه‌هایی مانند jQuery و فریم‌ورک‌های انیمیشنی (مانند GSAP)، این امکان را می‌دهند که وب‌سایت‌های متحرک و دارای انیمیشن‌های جذاب بسازید. شاید در گذشته، ساخت انیمیشن در وب با ابزارهای محدودی مثل فلش (Flash) صورت می‌گرفت، اما امروزه دیگر آن دوران گذشته و جای خود را به قابلیت‌های بومی مرورگر و اسکریپت‌های قدرتمند داده است. با استفاده از قابلیت‌هایی نظیر HTML5 Canvas، WebGL و کتابخانه‌های مرتبط، می‌توانید جلوه‌های گرافیکی شگفت‌انگیزی در وب ایجاد کنید که باعث جلب توجه و افزایش ماندگاری کاربران می‌شود.
محاسبات ریاضی
اگرچه زبان‌های اسکریپتی عمدتاً برای کارهایی مثل تعامل با کاربر در وب شناخته شده‌اند، اما در بسیاری از مواقع برای انجام محاسبات ریاضی و پردازش داده‌ها نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند. زبان پایتون (Python) یکی از بارزترین نمونه‌هایی است که به لطف کتابخانه‌های متنوع ریاضی و علمی مانند NumPy، Pandas و SciPy، به شکلی گسترده در داده‌کاوی، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و حتی شبیه‌سازی‌های پیچیده‌ی علمی استفاده می‌شود. این زبان به دلیل سهولت در خواندن و نوشتن کد، نقطه‌ی شروع خیلی از افرادی است که به علوم داده علاقه دارند.
ساخت برنامه موبایل
با پیشرفت تکنولوژی و پیدایش فریم‌ورک‌هایی مانند React Native، Ionic یا NativeScript، امروزه ساخت برنامه‌های موبایل از طریق زبان‌های اسکریپتی نظیر جاوااسکریپت به امری شایع و راحت تبدیل شده است. این ابزارها به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند تنها با داشتن دانش برنامه‌نویسی وب، اپلیکیشن‌های موبایل را برای سیستم عامل‌های اندروید و iOS توسعه دهند. در واقع، شما می‌توانید تنها یک بار کدنویسی کنید و محصولی بسازید که روی پلتفرم‌های مختلف موبایل قابل اجرا باشد.
هک وب
در حوزه‌ی امنیت سایبری و هک اخلاقی نیز زبان‌های اسکریپتی نقش برجسته‌ای دارند. اسکریپت‌های کوچک و هدفمند می‌توانند تست‌های امنیتی، بررسی نقاط آسیب‌پذیر وب‌سایت‌ها، جمع‌آوری اطلاعات یا حملات شبیه‌سازی‌شده را انجام دهند. برای مثال، بسیاری از ابزارهای تست نفوذ (Penetration Testing) با زبان پایتون نوشته می‌شوند و کارشناسان امنیت نیز برای نوشتن اکسپلویت‌ها، اسکریپت‌های مخصوصی را توسعه می‌دهند. این امر نشان می‌دهد که اگرچه اسکریپت می‌تواند در خدمت اهداف سازنده‌ی توسعه نرم‌افزار باشد، اما در صورت سوءاستفاده نیز می‌تواند دردسرآفرین گردد. از این رو، یادگیری اصولی و اخلاقی کار با اسکریپت‌ها بسیار حائز اهمیت است.
ساخت بازی
برخی از بازی‌های کامپیوتری – به خصوص در حوزه‌ی بازی‌های مستقل (Indie Games) – با استفاده از موتورهای بازی‌سازی که از زبان‌های اسکریپت پشتیبانی می‌کنند، ساخته می‌شوند. به‌عنوان نمونه، موتور بازی‌سازی Unity از زبان سی‌شارپ استفاده می‌کند که ذاتاً یک زبان کامپایل‌شونده است؛ اما در کنار آن می‌توان برای برخی فرآیندها، اسکریپت‌های خاصی را هم به کار برد. همچنین موتورهایی مانند Godot امکان استفاده از زبان‌های اسکریپتی نظیر GDScript را فراهم می‌آورند که توسعه را ساده و سریع می‌کند. اسکریپت‌ها در بازی‌سازی، اغلب برای برنامه‌نویسی هوش مصنوعی دشمنان، کنترل رفتار اشیا در صحنه و طراحی مراحل پویا بسیار مفید واقع می‌شوند.
توسعه هنر
شاید عجیب به نظر برسد، اما زبان‌های اسکریپت حتی در حوزه‌های هنری نیز راه خود را باز کرده‌اند. به کمک اسکریپت‌هایی نظیر Processing (بر پایه‌ی جاوا)، P5.js (بر پایه‌ی جاوااسکریپت) و کتابخانه‌های دیگر، هنرمندان دیجیتال می‌توانند آثار تعاملی، انیمیشن‌های هنری و جلوه‌های تجسمی پیچیده‌ای خلق کنند. این هنر کدنویسی شده (Creative Coding) یک شاخه‌ی رو به رشد در دنیای دیجیتال است که نتیجه‌ی آن ترکیب خلاقیت هنری با توانمندی‌های برنامه‌نویسی است.
قابلیت پروسه‌ای بودن
یکی از ویژگی‌های جذاب اسکریپت‌ها، قابلیت پروسه‌ای بودن آن‌هاست. منظور از پروسه‌ای بودن این است که اسکریپت می‌تواند در چندین مرحله و به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده اجرا شود؛ به‌طور مثال، اسکریپتی برای تهیه‌ی نسخه‌ی پشتیبان از وب‌سایت شما در هر شب نوشته می‌شود. این اسکریپت هر شب در ساعت مشخصی اجرا می‌شود و وظیفه‌ی بک‌آپ‌گیری را انجام می‌دهد. این نوع کاربرد به‌ویژه در محیط‌های سازمانی و پروژه‌های بزرگ، باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود و جلوی بسیاری از خطاهای انسانی را می‌گیرد.
بهترین و شناخته شده ترین زبان‌های اسکریپت کدامند؟
اگرچه زبان‌های اسکریپت تنوع بسیار بالایی دارند، اما برخی از آن‌ها به دلایل مختلفی مثل جامعه‌ی کاربری بزرگ، پشتیبانی فراوان، کتابخانه‌های غنی یا سهولت یادگیری بیشتر شناخته شده هستند. در ادامه به محبوب‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- جاوا اسکریپت (JavaScript): پرکاربردترین زبان اسکریپت در حوزه‌ی وب است. به کمک جاوااسکریپت، می‌توانید رابط کاربری وب را تعاملی کنید و پروژه‌هایی بر پایه‌ی Node.js در سمت سرور ایجاد کنید. گستردگی فریم‌ورک‌ها و کتابخانه‌های آن مانند React، Vue.js و Angular نیز بر جذابیت آن افزوده است.
- پایتون (Python): زبانی چندمنظوره که هم در حوزه‌ی علوم داده، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین و هم در حوزه‌ی توسعه‌ی وب، اتوماسیون و اسکریپت‌نویسی عمومی محبوب است. ساده‌خوانی و نزدیک‌بودن سینتکس به زبان انگلیسی از جمله ویژگی‌های مثبت آن محسوب می‌شود.
- PHP: یکی از زبان‌های محبوب برای توسعه‌ی وب است که بخش زیادی از وب‌سایت‌های جهان را در بر گرفته. وردپرس (WordPress)، به عنوان بزرگ‌ترین سیستم مدیریت محتوا، با زبان PHP نوشته شده است و این امر خود نشان‌دهنده‌ی اهمیت این زبان در دنیای وب است.
- Ruby: روبی بیشتر به‌خاطر فریم‌ورک Ruby on Rails شناخته می‌شود. این فریم‌ورک طرفداران زیادی دارد و امکان توسعه‌ی سریع وب‌سایت‌ها و برنامه‌های تحت وب را فراهم می‌کند. روبی هم مانند پایتون از خوانایی خوبی برخوردار است و در بسیاری از پروژه‌ها به کار گرفته می‌شود.
- Groovy: زبانی است که روی ماشین مجازی جاوا (JVM) اجرا می‌شود و با زبان جاوا سازگاری بالایی دارد. Groovy در پروژه‌های اتوماسیون به‌ویژه در کنار ابزارهایی مثل Jenkins برای ساخت و پیکربندی سیستم‌ها، محبوب است.
- پرل (Perl): یکی از زبان‌های قدیمی در حوزه‌ی اسکریپت است که هنوز هم جامعه‌ی خود را حفظ کرده است. پرل برای پردازش متن، گزارش‌سازی و وظایف مدیریتی به‌خصوص در سیستم‌عامل‌های خانواده‌ی یونیکس بسیار مفید عمل می‌کند.
مقایسه زبان‌های اسکریپتی با زبان‌های برنامه نویسی دیگر
یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از برنامه‌نویسان مبتدی را درگیر می‌کند این است که آیا یادگیری زبان‌های اسکریپتی بهتر است یا زبان‌های برنامه‌نویسی کامپایلری؟ پاسخ واحدی برای این پرسش وجود ندارد و انتخاب زبان همیشه به نوع پروژه، نیازمندی‌های کارفرما، سرعت اجرا، هزینه‌ی توسعه و سایر عوامل بستگی دارد.
- سرعت توسعه: زبان‌های اسکریپتی اغلب پویایی و سهولت بیشتری در توسعه دارند؛ چرا که نیازی به کامپایل مداوم کد نیست و توسعه‌دهنده می‌تواند بلافاصله نتیجه‌ی کد خود را مشاهده کند. اما زبان‌های کامپایلری معمولاً فاز کامپایل دارند که شاید کمی زمان‌بر باشد، اما در نهایت سرعت اجرای بالاتری ارائه می‌دهند.
- سرعت اجرا: عموماً سرعت اجرای کد در زبان‌های کامپایلری بیشتر است؛ چرا که یک بار کد به زبان ماشین ترجمه شده و در زمان اجرا، مستقیماً از پردازنده استفاده می‌کند. در مقابل، زبان‌های اسکریپت در هر بار اجرای کد، آن را خط به خط تفسیر می‌کنند که می‌تواند باعث افت نسبی سرعت شود.
- یادگیری: زبان‌های اسکریپتی نظیر پایتون و جاوااسکریپت معمولاً سینتکس ساده‌تر و خواناتری دارند و برای مبتدیان گزینه‌های جذاب‌تری هستند. زبان‌های کامپایلری ممکن است در ابتدا پیچیده‌تر باشند و فهم آن‌ها نیازمند دانش عمیق‌تری از ساختارهای داده، مدیریت حافظه و غیره باشد.
- جامعه کاربری: فاکتور مهم دیگری که باید در نظر گرفت، جامعه‌ی کاربری است. زبان‌های معروف اسکریپتی معمولاً جامعه‌ای بسیار بزرگ و فعال دارند که با انتشار کتابخانه‌ها، مستندات و فریم‌ورک‌های متنوع، یادگیری و توسعه را آسان‌تر می‌کنند.
مزیت های استفاده از اسکریپت
- سهولت استفاده: شاید بزرگ‌ترین مزیت زبان‌های اسکریپتی، سهولت خواندن و نوشتن آن‌ها باشد. این ویژگی به برنامه‌نویسان تازه‌کار امکان می‌دهد سریع‌تر با مفاهیم اساسی کدنویسی آشنا شوند.
- سرعت توسعه‌ی بالا: به دلیل عدم نیاز به کامپایل و امکان اجرای کد به صورت لحظه‌ای، فرآیند توسعه سرعت بیشتری دارد. این موضوع مخصوصاً در پروژه‌هایی که نیاز به تکرار زیاد، نمونه‌سازی سریع یا عیب‌یابی مداوم دارند، بسیار کاربردی است.
- انعطاف‌پذیری: زبان‌های اسکریپتی معمولاً چندسکویی (Cross-platform) هستند و روی سیستم‌عامل‌های مختلف اجرا می‌شوند. همچنین می‌توان از آن‌ها در حوزه‌های مختلف وب، دسکتاپ، موبایل و حتی سیستم‌های نهفته استفاده کرد.
- جامعه کاربری قدرتمند: بسیاری از زبان‌های اسکریپتی نظیر پایتون، جاوااسکریپت و PHP، انجمن‌ها و منابع آموزشی گسترده‌ای دارند. این مسئله باعث می‌شود در صورت بروز مشکل، سریع‌تر بتوان راه‌حل مناسب را یافت.
معایب احتمالی اسکریپت
- سرعت اجرا: زبان‌های اسکریپتی به‌صورت تفسیری اجرا می‌شوند و ممکن است در پروژه‌هایی که نیازمند عملکرد بسیار بالا (High Performance) هستند، با چالش مواجه شوند. البته پیشرفت‌های جدید در موتورهای اجرای زبان‌های اسکریپتی، این اختلاف را روز به روز کمتر کرده است.
- نیاز به تفسیرگر یا مفسر: برای اجرای اسکریپت‌ها معمولاً باید مفسر مربوطه نصب باشد؛ در غیر این صورت، اسکریپت قابل اجرا نیست.
- حفاظت از کد منبع: در زبان‌های کامپایلری، کد منبع به‌باینری تبدیل می‌شود و دسترسی کاربر به منطق اصلی کد دشوارتر است. اما در زبان‌های اسکریپتی، کد به‌صورت متنی در دسترس قرار می‌گیرد و امکان سوءاستفاده یا کپی‌برداری وجود دارد.
- مقیاس‌پذیری: هرچند زبان‌های اسکریپت معمولاً می‌توانند در مقیاس بزرگ هم مورد استفاده قرار گیرند، اما گاهی برای پروژه‌هایی که نیازمند بهینه‌سازی‌های بسیار پیچیده در سطح پردازش یا مدیریت حافظه هستند، شاید استفاده از زبان‌های کامپایلری انتخاب منطقی‌تری باشد.
چگونه شروع به کار و نوشتن اسکریپت کنیم؟
اگر قصد دارید کار با زبان‌های اسکریپتی را شروع کنید، مسیر مشخص و البته جذابی پیش رو دارید. در زیر چند مرحله‌ی کلیدی برای آغاز این راه ذکر می‌شود:
انتخاب زبان مناسب
پیش از هر چیز، باید زبان اسکریپتی را انتخاب کنید که با اهداف و نیازهای شما همخوانی داشته باشد. اگر به توسعه وب علاقه دارید، جاوااسکریپت و PHP گزینه‌های ایدئالی هستند. اگر بیشتر به تحلیل داده و هوش مصنوعی متمایل هستید، پایتون می‌تواند انتخاب بهتری باشد. روبی و پرل هم برای افرادی که علاقه به ابزارهای متن‌کاوی یا ساخت وب‌سایت‌های مینیمال دارند، جذاب خواهند بود.
فراگیری مفاهیم پایه
پس از انتخاب زبان، مفاهیم اصلی را بیاموزید: متغیرها، ساختارهای کنترلی (حلقه‌ها، شرط‌ها)، توابع، مدیریت فایل، کتابخانه‌ها و ماژول‌ها. با حل تمرین‌های ساده شروع کنید و رفته‌رفته پروژه‌های کوچک انجام دهید.
استفاده از منابع آموزشی آنلاین
یکی از بهترین مزایای زبان‌های اسکریپتی، وجود منابع آموزشی رایگان و فراوان است. وب‌سایت‌هایی مثل W3Schools، MDN (برای جاوااسکریپت)، Codecademy، FreeCodeCamp و Coursera، ویدئوها و مقالات فراوانی را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهند. همچنین کتاب‌های الکترونیکی و وبلاگ‌های تخصصی، بهترین دوست شما در مسیر یادگیری خواهند بود.
ساخت پروژه‌های شخصی
یادگیری تئوری تا حدی مفید است، اما واقعیت این است که تا کد نزنید و پروژه‌ای را از صفر آغاز نکنید، تجربه کافی به دست نخواهید آورد. برای مثال، می‌توانید یک وب‌سایت شخصی با جاوااسکریپت بسازید یا یک اسکریپت ساده برای استخراج داده‌ها از یک فایل متنی با پایتون بنویسید.
شرکت در انجمن‌ها و رویدادهای برنامه‌نویسی
ارتباط با جامعه‌ی برنامه‌نویسان همواره برای پیشرفت ضروری است. در فروم‌ها سؤال بپرسید، در گروه‌های تلگرامی یا دیسکورد مرتبط عضو شوید و اگر شرایط آن فراهم است، در رویدادهای حضوری یا کنفرانس‌های آنلاین شرکت کنید. این تعامل‌ها باعث می‌شود دانش خود را به‌روز نگه دارید و از تجربه‌ی دیگران استفاده کنید.
کدنویسی مداوم و یادگیری مستمر
دنیای فناوری دائماً در حال تغییر است. با تمرین مداوم، حفظ کنجکاوی و مطالعه‌ی منظم در حوزه‌هایی که علاقه دارید، می‌توانید مهارت خود را در نوشتن اسکریپت بالا ببرید. خواندن کد دیگران در گیت‌هاب (GitHub) و مشارکت در پروژه‌های متن‌باز نیز می‌تواند نقش قابل توجهی در رشد شما داشته باشد.
جمع بندی
اسکریپت‌ها ابزارهای قدرتمند و انعطاف‌پذیری هستند که بخش بزرگی از دنیای نرم‌افزار را تحت تأثیر قرار داده‌اند. از توسعه‌ی وب گرفته تا ساخت برنامه‌های موبایل، بازی‌های کامپیوتری و حتی هنر دیجیتال، زبان‌های اسکریپت همواره به عنوان راهکاری سریع، ساده و کارآمد برای برنامه‌نویسان شناخته می‌شوند. سهولت یادگیری، سرعت بالای توسعه، وجود جامعه‌ی کاربری گسترده و کتابخانه‌های متنوع از جمله عواملی هستند که زبان‌های اسکریپت را در رده‌ی نخست انتخاب بسیاری از توسعه‌دهندگان قرار می‌دهند.
با وجود این، باید به محدودیت‌هایی نظیر سرعت پایین‌تر اجرای کد در برخی پروژه‌های سنگین یا موضوع حفاظت از کد منبع نیز توجه کرد. انتخاب زبان مناسب بستگی به نوع پروژه، نیازهای فنی و انتظارات کارفرما یا بازار هدف دارد. با درنظرگرفتن مزایا و معایب، می‌توانید تصمیم بگیرید که کدام زبان اسکریپتی برای کار شما مناسب‌تر است.
در نهایت، برای یادگیری موفق در این حوزه، لازم است ابتدا مفاهیم پایه را بیاموزید، با پروژه‌های کوچک تمرین کنید و از منابع گوناگون آموزشی استفاده نمایید. زبان‌های اسکریپتی در عین سادگی، توانایی انجام پروژه‌های بزرگ را نیز دارند و فرصت رشد و پیشرفت چشمگیری برای شما فراهم می‌کنند. امیدواریم با مطالعه‌ی این مقاله، شناخت مناسبی از اسکریپت‌ها و کاربردهای‌شان به دست آورده باشید و آماده‌ی گام‌برداشتن در این مسیر جذاب و چالش‌برانگیز باشید. موفق باشید!
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره دوره های آکادمی برنامه نویسی کودکان و نوجوانان یاسان به صفحه دوره های آموزشی یاسان مراجعه نمایید.
