فهرست مطالب
اهمیت و تعریف اهداف آموزشی:
یک بخش ضروری طراحی آموزشی تعیین هدف‌های آموزشی است. منظور از هدف آموزشی قصد و منظوری است که معلم از انجام فعّالیّتهای آموزشی خود دارد. از آنجا که آموزش معلّم به قصد تسهیل و هدایت یادگیری یادگیرندگان انجام میگیرد، به جای هدف آموزشی، از اصطلاح هدف یادگیری (learning objectives) نیز استفاده میشود.
تنوع هدف‌های آموزشی:
ما در طول زندگی یادگیریهای متنوّع و گوناگونی داریم. برای مثال یادگیری برنامه نویسی، دوست داشتن و دوچرخه سواری متفاوت است. از آنجا که هدف آموزش، یادگیری است، همان طور که یادگیریها متنوّع هستند، هدف های آموزشی هم گوناگوناند.
فایده طبقهبندی هدف‌های آموزشی:
هدف‌های متعدّد آموزشی در سطوح مختلف تحصیلی نیاز به نوعی سازمان و نظم و ترتیب دارند. طبقه‌بندی‌های هدف های آموزشی، مانند طبقه‌بندی‌های مورد استفاده در علم زیستشناسی، دقیقاً به همین منظور تهیه شده‌اند.
طبقهبندی هدف‌های آموزشی معروف به طبقهبندی بلوم:
این طبقهبندی به وسیله گروهی از متخصصان تهیه شده و به نام بنجامین بلوم که سرپرستی گروه را بر عهده داشته شهرت یافته است. در این طبقهبندی، هدف‌های آموزشی ابتدا به سه دسته کلی با نامهای حوزه شناختی (cognitive domain)، حوزه عاطفی (affective domain) و حوزه روان-حرکتی (psychomotor domain) تقسیم شده‌اند، و هر یک از این حوزهها یا حیطهها هم شامل تعدادی طبقه است.
آشنایی با حوزه شناختی:
حوزه شناختی، دانش و معلومات و تواناییها و مهارتهای ذهنی را در برمیگیرد. مثلاً وقتی معلم از این بابت نگران است که یکی از دانشآموزان در حل کردن مسائل درس حساب با مشکل مواجه است نگرانی در رابطه با مشکل دانش‌آموز به حوزه شناختی مربوط میشود. بیشتر فعّالیّتهای آموزشی معلّمان و تلاشهای دانشآموزان برای یادگیری در دوران مختلف تحصیل، به حوزه شناختی ارتباط دارد.
آشنایی با حوزه عاطفی:
حوزه عاطفی با علاقه، انگیزش، نگرش، قدردانی و ارزشگذاری سر و کار دارد. برای مثال وقتی معلم از این بابت نگران است که یکی از دانشآموزان او علاقهای به درس فیزیک نشان نمیدهد، نگرانی او در رابطه با مشکل دانش‌آموز به حوزه عاطفی مربوط میشود. همه معلمان، در ضمن آموزش هدف‌های شناختی، چه مستقیم و چه غیر مستقیم، در تحقّق بخشیدن به هدف‌های عاطفی نیز میکوشند. با این حال، چون غالباً محتوای برنامههای درسی را هدف‌های حوزه شناختی تشکیل میدهند، حوزه عاطفی هر چند بسیار با اهمیت است، به اندازه حوزه شناختی شهرت نیافته است.
آشنایی با حوزه روان-حرکتی:
حوزه روان-حرکتی به زمینه مهارتهای حرکتی یا فعّالیّتهای بدنی ارتباط دارد. به عبارت دیگر، هر فعّالیّتی که علاوه بر جنبه روانی دارای جنبه جسمانی هم باشد در این حوزه جای دارد. به عنوان نمونه، وقتی معلّم از این بابت نگران است که یکی از دانشآموزان او نمیتواند حروف صدادار را درست تلفّظ کند، نگرانی او در رابطه با این مشکل دانش‌آموز به حوزه روانی-حرکتی مربوط است.
اهداف آموزشی این مطلب:
انتظار می‌رود که پس از مطالعه این مطلب بتوانید:
۱) اهدف آموزشی را تعریف کنید.
۲) حوزههای سه‌گانه شناختی، حوزه عاطفی و حوزه روان-حرکتی را توضیح دهید.
۳) برای هر یک از حوزههای سه‌گانه یک هدف آموزشی مثال بزنید.
